Sức Khỏe
Từ 'như cảm cúm' đến cái chết trong 24 giờ vì não mô cầu
📅 3/11/2025👁️ 1 lượt xem⏱️ 8 phút đọc
Chỉ với triệu chứng thoáng qua như sốt, đau đầu, mệt mỏi giống cảm cúm, người bệnh trẻ khỏe có thể tử vong nhanh trong 24 giờ hoặc di chứng nặng nề nếu nhiễm não mô cầu xâm lấn.
"Mỗi ca nhiễm não mô cầu tối cấp đều để lại ấn tượng nặng nề với các bác sĩ trực tiếp điều trị vì tốc độ tiến triển quá nhanh, dồn dập trong chỉ vài giờ", TS.BS Nguyễn An Nghĩa, Phó Khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1, nói tại tọa đàm về bệnh não mô cầu xâm lấn do Viện Nghiên cứu Tâm Anh tổ chức, ngày 3/11, nhân tháng hành động đẩy lùi bệnh viêm màng não toàn cầu.
Theo bác sĩ Nghĩa, não mô cầu xâm lấn có nhiều thể bệnh, diễn tiến khác nhau. Có ca kéo dài vài ngày nhưng cũng có thể là thể tối cấp khiến người bệnh tử vong trong 24 giờ. Giai đoạn đầu bệnh thường không điển hình, sau đó các triệu chứng nặng ập đến nhanh chóng.
Trong 4-12 giờ đầu, triệu chứng giống cảm cúm thông thường như sốt, mệt, khó chịu, đau họng, đau đầu nhẹ. Sau 12-15 giờ, bệnh có thể chuyển nhanh với các dấu hiệu gợi ý như ban xuất huyết, đau cổ, đau đầu, cứng gáy, buồn nôn, sợ ánh sáng. 8 giờ cuối, các triệu chứng rất nặng nề, người bệnh có thể lú lẫn, mê sảng, sốc nhiễm trùng, suy hô hấp, rối loạn tri giác, co giật, hôn mê và tử vong.
Bệnh rất khó phát hiện ở giai đoạn sớm vì triệu chứng mờ nhạt, người bệnh thường chủ quan, tự điều trị tại nhà. Khi nhập viện, bệnh đã ở giai đoạn muộn. Dù được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn 10-20% và lên tới 50% nếu điều trị chậm. Với thể nhiễm khuẩn huyết tối cấp, tỷ lệ tử vong có thể tới 40%. Người sống sót thường mang di chứng như mất chi, giảm thính lực, rối loạn thần kinh, giảm trí nhớ...
Tử ban trên tay bệnh nhân não mô cầu. Ảnh:
Bệnh viện cung cấp
Vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis có thể tấn công màng não (chiếm hơn 50% các trường hợp) hoặc nhiễm trùng huyết tối cấp (5-20%), đôi khi kết hợp cả hai. Ngoài ra còn có thể gây viêm phổi, viêm khớp, viêm màng ngoài tim, viêm kết mạc hay viêm tai giữa.
4 tháng đầu năm nay, Việt Nam ghi nhận khoảng 20 ca nhiễm não mô cầu xâm lấn, gấp 6 lần cùng kỳ năm ngoái, riêng khu vực
phía Nam có 12 ca
, cho thấy nguy cơ bệnh đang gia tăng trở lại trong cộng đồng. Trên toàn cầu, hơn 1,2 triệu ca mắc bệnh do não mô cầu và khoảng 135.000 ca tử vong được ghi nhận mỗi năm, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Vi khuẩn lây qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người mang vi khuẩn nhưng không biểu hiện triệu chứng - gọi là người lành mang trùng. Khoảng 5-20% dân số mang vi khuẩn trong họng mà không biết, tỷ lệ này có thể tăng lên 50% trong đợt dịch, khiến việc kiểm soát nguồn lây rất khó khăn. Nguy cơ lây nhiễm tăng 500-800 lần khi tiếp xúc trực tiếp với ca bệnh.
Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, song thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ là nhóm mắc nhiều nhất. Theo phân tích từ 89 nghiên cứu tại 28 quốc gia, tỷ lệ mang mầm bệnh đạt đỉnh 23,7% ở tuổi 19, tức cứ 4-5 thanh thiếu niên thì có một người mang vi khuẩn. Lối sống đặc thù - sinh hoạt tập thể, dùng chung đồ dùng, hút thuốc, hôn thân mật, tham gia tiệc tùng - khiến nhóm này dễ lây bệnh và là nguồn phát tán cho trẻ nhỏ, người cao tuổi trong gia đình.
Theo bác sĩ Nghĩa, các nhóm huyết thanh não mô cầu tại Việt Nam biến đổi theo thời gian, khó dự báo trước. Gần đây, đã ghi nhận sự xuất hiện của nhóm huyết thanh W, chủng có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia. WHO khuyến cáo tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát bệnh và ngăn chặn dịch bùng phát.
BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết hiện có 6 nhóm huyết thanh chính gây bệnh trên toàn cầu gồm A, B, C, Y, W-135 và X. Trong đó 5 nhóm (A, B, C, Y, W) đã có vaccine phòng ngừa tại Việt Nam. Nếu chỉ tiêm vaccine phòng một vài nhóm huyết thanh, cơ thể vẫn có thể mắc bệnh, tiêm đủ các nhóm là cách bảo vệ toàn diện nhất.
"Phòng bệnh chủ động bằng tiêm vaccine là chiến lược then chốt, bởi khi bệnh khởi phát thời gian vàng để cứu chữa là vô cùng ngắn ngủi", bác sĩ nói. Ngoài ra, người dân cần thực hiện vệ sinh cá nhân tốt, rửa tay thường xuyên, súc miệng họng bằng dung dịch sát khuẩn, giữ không gian sống thông thoáng và tránh tiếp xúc gần với người nghi nhiễm bệnh.
Lê Phương
Theo bác sĩ Nghĩa, não mô cầu xâm lấn có nhiều thể bệnh, diễn tiến khác nhau. Có ca kéo dài vài ngày nhưng cũng có thể là thể tối cấp khiến người bệnh tử vong trong 24 giờ. Giai đoạn đầu bệnh thường không điển hình, sau đó các triệu chứng nặng ập đến nhanh chóng.
Trong 4-12 giờ đầu, triệu chứng giống cảm cúm thông thường như sốt, mệt, khó chịu, đau họng, đau đầu nhẹ. Sau 12-15 giờ, bệnh có thể chuyển nhanh với các dấu hiệu gợi ý như ban xuất huyết, đau cổ, đau đầu, cứng gáy, buồn nôn, sợ ánh sáng. 8 giờ cuối, các triệu chứng rất nặng nề, người bệnh có thể lú lẫn, mê sảng, sốc nhiễm trùng, suy hô hấp, rối loạn tri giác, co giật, hôn mê và tử vong.
Bệnh rất khó phát hiện ở giai đoạn sớm vì triệu chứng mờ nhạt, người bệnh thường chủ quan, tự điều trị tại nhà. Khi nhập viện, bệnh đã ở giai đoạn muộn. Dù được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn 10-20% và lên tới 50% nếu điều trị chậm. Với thể nhiễm khuẩn huyết tối cấp, tỷ lệ tử vong có thể tới 40%. Người sống sót thường mang di chứng như mất chi, giảm thính lực, rối loạn thần kinh, giảm trí nhớ...
Tử ban trên tay bệnh nhân não mô cầu. Ảnh:
Bệnh viện cung cấp
Vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis có thể tấn công màng não (chiếm hơn 50% các trường hợp) hoặc nhiễm trùng huyết tối cấp (5-20%), đôi khi kết hợp cả hai. Ngoài ra còn có thể gây viêm phổi, viêm khớp, viêm màng ngoài tim, viêm kết mạc hay viêm tai giữa.
4 tháng đầu năm nay, Việt Nam ghi nhận khoảng 20 ca nhiễm não mô cầu xâm lấn, gấp 6 lần cùng kỳ năm ngoái, riêng khu vực
phía Nam có 12 ca
, cho thấy nguy cơ bệnh đang gia tăng trở lại trong cộng đồng. Trên toàn cầu, hơn 1,2 triệu ca mắc bệnh do não mô cầu và khoảng 135.000 ca tử vong được ghi nhận mỗi năm, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Vi khuẩn lây qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người mang vi khuẩn nhưng không biểu hiện triệu chứng - gọi là người lành mang trùng. Khoảng 5-20% dân số mang vi khuẩn trong họng mà không biết, tỷ lệ này có thể tăng lên 50% trong đợt dịch, khiến việc kiểm soát nguồn lây rất khó khăn. Nguy cơ lây nhiễm tăng 500-800 lần khi tiếp xúc trực tiếp với ca bệnh.
Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, song thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ là nhóm mắc nhiều nhất. Theo phân tích từ 89 nghiên cứu tại 28 quốc gia, tỷ lệ mang mầm bệnh đạt đỉnh 23,7% ở tuổi 19, tức cứ 4-5 thanh thiếu niên thì có một người mang vi khuẩn. Lối sống đặc thù - sinh hoạt tập thể, dùng chung đồ dùng, hút thuốc, hôn thân mật, tham gia tiệc tùng - khiến nhóm này dễ lây bệnh và là nguồn phát tán cho trẻ nhỏ, người cao tuổi trong gia đình.
Theo bác sĩ Nghĩa, các nhóm huyết thanh não mô cầu tại Việt Nam biến đổi theo thời gian, khó dự báo trước. Gần đây, đã ghi nhận sự xuất hiện của nhóm huyết thanh W, chủng có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia. WHO khuyến cáo tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát bệnh và ngăn chặn dịch bùng phát.
BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết hiện có 6 nhóm huyết thanh chính gây bệnh trên toàn cầu gồm A, B, C, Y, W-135 và X. Trong đó 5 nhóm (A, B, C, Y, W) đã có vaccine phòng ngừa tại Việt Nam. Nếu chỉ tiêm vaccine phòng một vài nhóm huyết thanh, cơ thể vẫn có thể mắc bệnh, tiêm đủ các nhóm là cách bảo vệ toàn diện nhất.
"Phòng bệnh chủ động bằng tiêm vaccine là chiến lược then chốt, bởi khi bệnh khởi phát thời gian vàng để cứu chữa là vô cùng ngắn ngủi", bác sĩ nói. Ngoài ra, người dân cần thực hiện vệ sinh cá nhân tốt, rửa tay thường xuyên, súc miệng họng bằng dung dịch sát khuẩn, giữ không gian sống thông thoáng và tránh tiếp xúc gần với người nghi nhiễm bệnh.
Lê Phương
