Đau khớp là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của lupus ban đỏ, thường xảy ra ở khớp nhỏ, kèm cứng khớp, có thể sưng, tấy đỏ da.
Lupus ban đỏ hay lupus ban đỏ hệ thống là bệnh tự miễn mạn tính. Bệnh xảy ra khi hệ miễn dịch thay vì chống lại tác nhân gây bệnh bên ngoài thì lại tấn công các mô khỏe mạnh trong cơ thể, gây hại nhiều cơ quan như khớp, da, thận, tế bào máu, não, tim và phổi.
Đặc trưng của lupus ban đỏ là phát ban đỏ ở hai má, nhưng không ảnh hưởng đến vùng da bên dưới mũi, khiến các vết phát ban tạo thành hình hai cánh bướm xòe ra. Các bệnh gây phát ban khác ít khi gây ra hình ban đỏ này. Các triệu chứng khác bao gồm sốt, mệt mỏi, đau khớp, cứng khớp, sưng khớp, tổn thương da khi tiếp xúc ánh sáng mặt trời, ngón tay và ngón chân đổi màu, thở hụt hơi, đau ngực, khô mắt, đau đầu, lú lẫn, suy thận, hội chứng thận hư...
Theo PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa, Trưởng khoa Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, người bệnh lupus ban đỏ thường bị đau xương khớp trước khi có các biểu hiện ở cơ quan khác nên họ hay khám cơ xương khớp đầu tiên. Hầu hết bệnh nhân bị đau khớp tại một thời điểm nào đó, chỉ sau mệt mỏi.
Biểu hiện đau khớp trong bệnh lupus ban đỏ hệ thống thường kèm cứng khớp, khó cử động, nhất là sau khi nghỉ ngơi và khi thức dậy vào buổi sáng. Đau tăng nặng khi bệnh nhân cố gắng vận động có thể kèm sưng, tấy đỏ hoặc đổi màu dọc theo vùng da bị ảnh hưởng, nóng ấm khi chạm vào.
Lupus ban đỏ có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp nào trong cơ thể, nhưng có xu hướng phát triển ở các khớp nhỏ hơn, cách xa thân mình trước như khớp ngón tay, ngón chân, cổ tay, mắt cá chân, khuỷu tay, đầu gối, khớp sụn sườn ở ngực.
Bác sĩ tư vấn cho bệnh nhân lupus ban đỏ. Ảnh:
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Một số bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp cột sống làm giải phóng cytokine - các protein kích hoạt phản ứng viêm trong cơ thể dẫn đến đau khớp. Nhưng lupus ban đỏ có thể gây đau khớp kèm viêm hoặc không kèm viêm theo một trong ba cơ chế:
Viêm khớp không bào mòn
thường gặp nhất ở bệnh nhân lupus ban đỏ, xảy ra khi vùng nội khớp hoặc xung quanh bị viêm nhưng không dẫn đến tình trạng tiêu sụn hoặc bất kỳ thay đổi cấu trúc nào ở khớp. Bệnh nhân có thể bị đau khớp nhưng không gặp các triệu chứng viêm đặc trưng khác như sưng nóng hay thay đổi màu da. Viêm khớp không bào mòn thường ảnh hưởng tới các khớp đối xứng trên cơ thể như khớp đầu gối, khớp ngón tay hai bên, không gây biến dạng khớp.
Bệnh lý khớp Jaccoud
cũng là tình trạng viêm khớp không bào mòn có thể gặp ở một số người mắc bệnh lupus ban đỏ. Tình trạng này không gây tiêu sụn khớp và bào mòn xương nhưng ảnh hưởng đến các cấu trúc khác như bao khớp, dây chằng và gân gây co rút xơ hóa dẫn đến biến dạng lệch trục khớp. Bệnh Jaccoud thường xảy ra ở bàn tay, nhất là các khớp bàn ngón tay.
Hội chứng Rhupus
ảnh hưởng đến rất ít người bệnh lupus ban đỏ, triệu chứng chồng chéo với viêm khớp dạng thấp. Người bệnh bị đau kèm sưng, tấy đỏ các khớp ngón và bàn tay, ngón và bàn chân tiến triển dần đến cổ tay, đầu gối, khuỷu tay... Hội chứng Rhupus làm bào mòn sụn, xương, dẫn đến biến dạng cấu trúc khớp và là tình trạng đau khớp nặng nhất trong bệnh lupus ban đỏ.
Theo bác sĩ Hoa, hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn lupus ban đỏ nhưng có thể kiểm soát cơn đau khớp cùng triệu chứng khác bằng các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARD), corticosteroid đường uống hoặc đường tiêm, thuốc chống sốt rét... Một số liệu pháp sinh học tiên tiến dựa trên kháng thể đơn dòng có thể tác động chính xác vào cơ chế bệnh sinh của lupus ban đỏ. Nhờ đó, bệnh nhân quản lý tốt triệu chứng bệnh, giảm liều phụ thuộc corticosteroid, hạn chế tác dụng phụ, nâng cao đáng kể chất lượng cuộc sống.
Bác sĩ Hoa khuyến cáo bệnh nhân lupus ban đỏ nên tới bệnh viện chuyên khoa để được khám, chẩn đoán và điều trị với phác đồ phù hợp. Các bác sĩ cơ xương khớp cũng có thể phối hợp với chuyên gia vật lý trị liệu, dinh dưỡng để xây dựng kế hoạch tập luyện, chế độ ăn tăng cường rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh... giúp chống viêm, giảm các
triệu chứng lupus ban đỏ
.
Thanh Long
Đặc trưng của lupus ban đỏ là phát ban đỏ ở hai má, nhưng không ảnh hưởng đến vùng da bên dưới mũi, khiến các vết phát ban tạo thành hình hai cánh bướm xòe ra. Các bệnh gây phát ban khác ít khi gây ra hình ban đỏ này. Các triệu chứng khác bao gồm sốt, mệt mỏi, đau khớp, cứng khớp, sưng khớp, tổn thương da khi tiếp xúc ánh sáng mặt trời, ngón tay và ngón chân đổi màu, thở hụt hơi, đau ngực, khô mắt, đau đầu, lú lẫn, suy thận, hội chứng thận hư...
Theo PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa, Trưởng khoa Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, người bệnh lupus ban đỏ thường bị đau xương khớp trước khi có các biểu hiện ở cơ quan khác nên họ hay khám cơ xương khớp đầu tiên. Hầu hết bệnh nhân bị đau khớp tại một thời điểm nào đó, chỉ sau mệt mỏi.
Biểu hiện đau khớp trong bệnh lupus ban đỏ hệ thống thường kèm cứng khớp, khó cử động, nhất là sau khi nghỉ ngơi và khi thức dậy vào buổi sáng. Đau tăng nặng khi bệnh nhân cố gắng vận động có thể kèm sưng, tấy đỏ hoặc đổi màu dọc theo vùng da bị ảnh hưởng, nóng ấm khi chạm vào.
Lupus ban đỏ có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp nào trong cơ thể, nhưng có xu hướng phát triển ở các khớp nhỏ hơn, cách xa thân mình trước như khớp ngón tay, ngón chân, cổ tay, mắt cá chân, khuỷu tay, đầu gối, khớp sụn sườn ở ngực.
Bác sĩ tư vấn cho bệnh nhân lupus ban đỏ. Ảnh:
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Một số bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp cột sống làm giải phóng cytokine - các protein kích hoạt phản ứng viêm trong cơ thể dẫn đến đau khớp. Nhưng lupus ban đỏ có thể gây đau khớp kèm viêm hoặc không kèm viêm theo một trong ba cơ chế:
Viêm khớp không bào mòn
thường gặp nhất ở bệnh nhân lupus ban đỏ, xảy ra khi vùng nội khớp hoặc xung quanh bị viêm nhưng không dẫn đến tình trạng tiêu sụn hoặc bất kỳ thay đổi cấu trúc nào ở khớp. Bệnh nhân có thể bị đau khớp nhưng không gặp các triệu chứng viêm đặc trưng khác như sưng nóng hay thay đổi màu da. Viêm khớp không bào mòn thường ảnh hưởng tới các khớp đối xứng trên cơ thể như khớp đầu gối, khớp ngón tay hai bên, không gây biến dạng khớp.
Bệnh lý khớp Jaccoud
cũng là tình trạng viêm khớp không bào mòn có thể gặp ở một số người mắc bệnh lupus ban đỏ. Tình trạng này không gây tiêu sụn khớp và bào mòn xương nhưng ảnh hưởng đến các cấu trúc khác như bao khớp, dây chằng và gân gây co rút xơ hóa dẫn đến biến dạng lệch trục khớp. Bệnh Jaccoud thường xảy ra ở bàn tay, nhất là các khớp bàn ngón tay.
Hội chứng Rhupus
ảnh hưởng đến rất ít người bệnh lupus ban đỏ, triệu chứng chồng chéo với viêm khớp dạng thấp. Người bệnh bị đau kèm sưng, tấy đỏ các khớp ngón và bàn tay, ngón và bàn chân tiến triển dần đến cổ tay, đầu gối, khuỷu tay... Hội chứng Rhupus làm bào mòn sụn, xương, dẫn đến biến dạng cấu trúc khớp và là tình trạng đau khớp nặng nhất trong bệnh lupus ban đỏ.
Theo bác sĩ Hoa, hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn lupus ban đỏ nhưng có thể kiểm soát cơn đau khớp cùng triệu chứng khác bằng các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARD), corticosteroid đường uống hoặc đường tiêm, thuốc chống sốt rét... Một số liệu pháp sinh học tiên tiến dựa trên kháng thể đơn dòng có thể tác động chính xác vào cơ chế bệnh sinh của lupus ban đỏ. Nhờ đó, bệnh nhân quản lý tốt triệu chứng bệnh, giảm liều phụ thuộc corticosteroid, hạn chế tác dụng phụ, nâng cao đáng kể chất lượng cuộc sống.
Bác sĩ Hoa khuyến cáo bệnh nhân lupus ban đỏ nên tới bệnh viện chuyên khoa để được khám, chẩn đoán và điều trị với phác đồ phù hợp. Các bác sĩ cơ xương khớp cũng có thể phối hợp với chuyên gia vật lý trị liệu, dinh dưỡng để xây dựng kế hoạch tập luyện, chế độ ăn tăng cường rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh... giúp chống viêm, giảm các
triệu chứng lupus ban đỏ
.
Thanh Long
