Sức Khỏe
Cân nặng ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả thụ tinh ống nghiệm
📅 21/10/2025👁️ 1 lượt xem⏱️ 8 phút đọc
Cân nặng quá cao hoặc thấp đều ảnh hưởng đến trứng, tinh trùng, khả năng làm tổ của phôi và nguy cơ biến chứng thai kỳ khi thụ tinh trong ống nghiệm.
Bác sĩ Lưu Quang Quý, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết cùng với các yếu tố tuổi tác, bệnh lý nền, trình độ kỹ thuật thực hiện..., cân nặng cũng ảnh hưởng đến kết quả thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Bác sĩ lý giải cân nặng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ trục dưới đồi - tuyến yên - buồng trứng, từ đó quyết định sự rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt. Phụ nữ quá gầy (BMI dưới 18,5) có nguy cơ rối loạn kinh nguyệt, thậm chí vô kinh. Người thừa cân, béo phì (BMI ≥25) thường bị kháng insulin, rối loạn hormone sinh dục, dẫn đến rối loạn rụng trứng hoặc hội chứng buồng trứng đa nang.
Ở nam giới, người béo phì có nồng độ testosterone thấp hơn, tăng estrogen nội sinh, dễ dẫn đến giảm ham muốn, rối loạn cương dương và tinh trùng yếu. Người quá gầy lại có nguy cơ thiếu dinh dưỡng, khiến quá trình sinh tinh không thuận lợi.
Ảnh hưởng quá trình kích trứng
Khi thực hiện IVF, nữ giới thường phải tiêm hormone để kích thích buồng trứng phát triển nhiều nang noãn. Ở người béo phì lẫn người gầy, buồng trứng đều có thể đáp ứng kém với thuốc, lượng nang noãn phát triển ít hoặc chất lượng trứng trưởng thành không đồng đều, làm giảm số trứng chọc hút được, giảm tỷ lệ tạo phôi.
Giảm chất lượng trứng và tinh trùng
Béo phì khiến môi trường nội tiết thay đổi, nhất là tình trạng kháng insulin và viêm mạn tính, có thể ảnh hưởng đến sự trưởng thành của noãn. Nhiều nghiên cứu cho thấy trứng của phụ nữ béo phì có nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể cao hơn, tỷ lệ thụ tinh và phát triển phôi giảm.
Tương tự, tinh trùng của nam giới thừa cân thường có số lượng ít, tỷ lệ dị dạng và đứt gãy DNA cao hơn, khả năng di động thấp, làm giảm chất lượng phôi. Nam giới béo phì có bệnh nền tiểu đường có thể di truyền cho con nguy cơ mắc các bệnh lý này.
Phụ nữ đo chỉ số khối cơ thể tại Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội. Ảnh:
Quang Huy
Giảm khả năng phôi làm tổ và mang thai
Phôi kém
do chất lượng trứng, tinh trùng suy giảm gây khó làm tổ hoặc dễ dẫn đến sảy thai sớm, khiến quá trình IVF thất bại. Người béo phì có nguy cơ viêm nội mạc tử cung, rối loạn hormone progesterone - estrogen khiến lớp nội mạc tử cung thay đổi, khó tiếp nhận phôi thai. Béo phì cũng liên quan đến rối loạn đông máu, tăng nguy cơ huyết khối, làm giảm tỷ lệ phôi bám dính thành công. Người quá gầy lại có lớp mỡ dưới da và lượng hormone dự trữ ít, nội mạc tử cung không thuận lợi cho phôi làm tổ.
Biến chứng thai kỳ
Dù thực hiện IVF thành công, cân nặng không hợp lý vẫn làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ. Phụ nữ béo phì dễ bị tiểu đường thai kỳ,
tiền sản giật
, sinh non, thai to hoặc phải mổ lấy thai. Phụ nữ gầy có thể sinh con nhẹ cân, suy dinh dưỡng trong tử cung, ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ. "Phụ nữ thiếu cân có nguy cơ sảy thai cao hơn 70% so với người có cân nặng bình thường", bác sĩ Quý cho biết.
Bác sĩ Quý khuyến cáo vợ chồng nên điều chỉnh cân nặng về mức hợp lý trước khi IVF ít nhất 3-6 tháng. Chỉ số BMI lý tưởng cho phụ nữ là 19-24, còn nam giới là 20-25. Ăn uống cân bằng dinh dưỡng, nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế đồ chiên rán, nhiều đường. Ưu tiên thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất cần thiết như axit folic, vitamin D, kẽm, selen... để tăng cường
chất lượng trứng
và tinh trùng.
Hạn chế tối đa hút thuốc, rượu bia, thức khuya, căng thẳng. Ngủ đủ giấc, giữ tâm lý thoải mái, vận động thể dục thể thao vừa sức ít nhất 150 phút/tuần giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện chuyển hóa và nâng cao sức khỏe sinh sản. Trường hợp 6 tháng đến một năm không có con nên đi khám và điều trị sớm.
Trịnh Mai
Bác sĩ lý giải cân nặng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ trục dưới đồi - tuyến yên - buồng trứng, từ đó quyết định sự rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt. Phụ nữ quá gầy (BMI dưới 18,5) có nguy cơ rối loạn kinh nguyệt, thậm chí vô kinh. Người thừa cân, béo phì (BMI ≥25) thường bị kháng insulin, rối loạn hormone sinh dục, dẫn đến rối loạn rụng trứng hoặc hội chứng buồng trứng đa nang.
Ở nam giới, người béo phì có nồng độ testosterone thấp hơn, tăng estrogen nội sinh, dễ dẫn đến giảm ham muốn, rối loạn cương dương và tinh trùng yếu. Người quá gầy lại có nguy cơ thiếu dinh dưỡng, khiến quá trình sinh tinh không thuận lợi.
Ảnh hưởng quá trình kích trứng
Khi thực hiện IVF, nữ giới thường phải tiêm hormone để kích thích buồng trứng phát triển nhiều nang noãn. Ở người béo phì lẫn người gầy, buồng trứng đều có thể đáp ứng kém với thuốc, lượng nang noãn phát triển ít hoặc chất lượng trứng trưởng thành không đồng đều, làm giảm số trứng chọc hút được, giảm tỷ lệ tạo phôi.
Giảm chất lượng trứng và tinh trùng
Béo phì khiến môi trường nội tiết thay đổi, nhất là tình trạng kháng insulin và viêm mạn tính, có thể ảnh hưởng đến sự trưởng thành của noãn. Nhiều nghiên cứu cho thấy trứng của phụ nữ béo phì có nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể cao hơn, tỷ lệ thụ tinh và phát triển phôi giảm.
Tương tự, tinh trùng của nam giới thừa cân thường có số lượng ít, tỷ lệ dị dạng và đứt gãy DNA cao hơn, khả năng di động thấp, làm giảm chất lượng phôi. Nam giới béo phì có bệnh nền tiểu đường có thể di truyền cho con nguy cơ mắc các bệnh lý này.
Phụ nữ đo chỉ số khối cơ thể tại Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội. Ảnh:
Quang Huy
Giảm khả năng phôi làm tổ và mang thai
Phôi kém
do chất lượng trứng, tinh trùng suy giảm gây khó làm tổ hoặc dễ dẫn đến sảy thai sớm, khiến quá trình IVF thất bại. Người béo phì có nguy cơ viêm nội mạc tử cung, rối loạn hormone progesterone - estrogen khiến lớp nội mạc tử cung thay đổi, khó tiếp nhận phôi thai. Béo phì cũng liên quan đến rối loạn đông máu, tăng nguy cơ huyết khối, làm giảm tỷ lệ phôi bám dính thành công. Người quá gầy lại có lớp mỡ dưới da và lượng hormone dự trữ ít, nội mạc tử cung không thuận lợi cho phôi làm tổ.
Biến chứng thai kỳ
Dù thực hiện IVF thành công, cân nặng không hợp lý vẫn làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ. Phụ nữ béo phì dễ bị tiểu đường thai kỳ,
tiền sản giật
, sinh non, thai to hoặc phải mổ lấy thai. Phụ nữ gầy có thể sinh con nhẹ cân, suy dinh dưỡng trong tử cung, ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ. "Phụ nữ thiếu cân có nguy cơ sảy thai cao hơn 70% so với người có cân nặng bình thường", bác sĩ Quý cho biết.
Bác sĩ Quý khuyến cáo vợ chồng nên điều chỉnh cân nặng về mức hợp lý trước khi IVF ít nhất 3-6 tháng. Chỉ số BMI lý tưởng cho phụ nữ là 19-24, còn nam giới là 20-25. Ăn uống cân bằng dinh dưỡng, nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế đồ chiên rán, nhiều đường. Ưu tiên thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất cần thiết như axit folic, vitamin D, kẽm, selen... để tăng cường
chất lượng trứng
và tinh trùng.
Hạn chế tối đa hút thuốc, rượu bia, thức khuya, căng thẳng. Ngủ đủ giấc, giữ tâm lý thoải mái, vận động thể dục thể thao vừa sức ít nhất 150 phút/tuần giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện chuyển hóa và nâng cao sức khỏe sinh sản. Trường hợp 6 tháng đến một năm không có con nên đi khám và điều trị sớm.
Trịnh Mai
