Giữa màn đêm đen kịt, anh Nguyễn Văn Hần (42 tuổi) ngồi co ro trên nóc chuồng bò. Nhìn đàn bò 18 con chìm dần trong dòng nước lũ, anh không dám nghĩ đến cha mẹ và hai đứa con nhỏ ở nhà.
Trở lại Thời sự
Toàn thân anh Hần tê dại. Gió quất hạt mưa trên da, rát buốt. Nhìn biển nước mênh mông, đen mịt mùng, không thể liên lạc với ai, anh hình dung ở nhà, nước có thể gần chấm mái. Nghĩ đến cha mẹ già và hai đứa con nhỏ ở nhà, rồi người vợ mới trở dạ còn nằm bệnh viện cách đó 25 km, anh lo thắt ruột.
"Mình đoán là ông nội, bà nội cũng khó rồi", Hần trào nước mắt khi kể lại tình cảnh đêm 19/11 - khi lũ ở Đăk Lăk lên đỉnh.
Cha mẹ anh cùng hai đứa con - 16 và 6 tuổi - chỉ cách đó hơn một km, nhưng giờ lại quá xa. Trong 9 anh chị em, anh Hần là con út, và là người gần cha mẹ nhất. Mới năm trước, anh xây nhà sát vách căn nhà cấp bốn của ông bà để tiện chăm sóc. Nhưng lúc này, tay chỉ có chiếc điện thoại "cục gạch" không sóng, anh không thể ở bên cha mẹ, cũng không thể cầu cứu anh chị nào.
Từ sáng 19/11, Đăk Lăk bắt đầu mưa, lượng nước trút xuống cứ lớn dần. Anh Hần dọn cơm ra chiếc bàn đá tròn trước sân. Ông bà nội cùng ba bố con ăn sớm hơn mọi ngày. Anh tính ra trại cột bò cho chắc chắn. Chúng là tài sản đáng giá nhất của gia đình.
Bình thường cả đi và về chưa tới 15 phút, vậy mà thành chuyến đi hai đêm một ngày. Và bữa cơm chiều ấy, lại trở thành bữa chia ly.
Trong đợt mưa lũ đổ xuống Nam Trung Bộ từ 15 đến 21/11, Đăk Lăk là nơi thiệt hại nặng nhất với 63 người thiệt mạng, chiếm 70% cả nước. Riêng rốn lũ Hòa Thịnh bị
nhấn chìm
sâu 3-5 m, cướp đi sinh mạng 25 người.
Anh Hần cũng mất đi hai người thân trong dòng lũ ấy.
Anh Nguyễn Văn Hần (42 tuổi, thôn Phú Hữu, xã Hoà Thịnh) mất hai người thân đêm 19/11 do trận lũ lịch sử. Ảnh:
Đình Văn (trái), Đăng Nguyên
Không lối thoát
-
"Ba mẹ vô nhà đi, nay mưa lớn phải cẩn thận nghe"
, anh dặn dò khi dìu cha lên bậc thềm vào giường trong nhà. Ông bị khớp nên đi lại khó khăn.
- "Nhà mình hồi giờ nước vô hồi nào đâu mà sợ"
, ông cụ nói.
Năm 1993, Phú Yên (cũ) lũ lịch sử, anh Hần khi đó 11 tuổi. Các nhà khác ngập 1-2 mét, nhưng nhà anh trên nền đất cao nên nước chỉ lên khoảng một mét, được đánh dấu bằng vết lem trên lưng cột nhà.
Anh dặn hai con ở căn nhà sát bên "chị trông em", rồi trùm áo mưa, cuốc bộ trên con đường bê tông nhỏ ra trại bò.
Khoảng 6 giờ tối, nước tràn vào chuồng. Anh định che chắn để lũ bò khỏi chạy lung tung rồi về nhà ngay. Nhưng nước từ đâu ập tới, cứ 30 phút lại lên nửa mét.
7 giờ tối, điện phụt tắt. Cả xã đã mất điện. Tối bưng. Anh thử lội về nhà, nhưng nước chảy xiết, đường về có thể đã ngập sâu, chưa chắc đi được. Anh quyết định ở lại chờ.
10 giờ đêm, nước đã lên trên 1,5 mét. Mưa xối xả. Gió xé nát tươm những bụi chuối.
"Lúc đó, tôi vẫn nghĩ nhà mình cao. Bao năm qua nước rất ít vào nhà. Khi mình biết là lũ năm nay không như mọi năm thì nước đã quá đầu người", anh Hần kể.
Quyết định cắt đứt dây thừng cho bò chạy đi, anh leo lên mái tôn mỏng manh của chuồng bò. Mỗi con tầm 35 đến 40 triệu. Nhìn hàng chục con bò biến mất lần lượt trong dòng nước, anh chỉ biết xót.
Cách đó hơn một km, ở khu nhà anh, cứ hơn 20 phút, nước lũ lại băng qua một viên gạch men 30 phân trên tường nhà.
Từ 17h chiều hôm đó, hồ thuỷ điện Sông Ba Hạ - "lá chắn" phòng lũ cuối cùng trên lưu vực Sông Ba - xả lũ lịch sử 16.100 m3/s, kéo dài liên tục đến 19h mới giảm. Mất khoảng 5-6 tiếng, lũ truyền đến hạ du.
Vốn dĩ, xã Hòa Thịnh có Quốc lộ 19 như "tường chắn" ngăn cách với sông Đà Rằng (hạ lưu sông Ba), nhưng lũ lần này về quá lớn khiến đường hư hỏng như "đê vỡ", nước tràn vào xã. Cùng lúc, lượng mưa ở Hòa Thịnh cũng đạt đỉnh đêm 19/11. Nơi đây có địa hình lòng chảo thập trũng, lại có hệ thống thuỷ lợi dày đặc như sông Bánh Lái, thuỷ điện Đá Đen, hồ chứa nước Mỹ Lâm nên thường xuyên bị ngập.
Tổ hợp những yếu tố bất lợi khiến hơn 30.000 người dân chìm trong biển nước.
Xã Hoà Thịnh vốn được ngăn cách với sông Đà Rằng nhờ "tường chắn" Quốc lộ 29. Nhưng mưa lớn khiến bức tường này hư hỏng, nước tràn vào xã. Đồ hoạ:
Hoàng Khánh (trái), Quang Tuệ
Khoảng 9 giờ tối, thấy nước lên nhanh bất thường, ngập đến 1,5 m trong nhà, anh Nguyễn Văn Thuỵ, Trưởng ban Mặt trận Tổ quốc thôn Phú Hữu, bắt đầu lo. Mới hai tiếng trước, nước mới mấp mé ở sân.
Trước ngày 19/11, một số nhà dùng ứng dụng (app) của điện lực nhận được tin nhắn báo hồ thuỷ điện xả lũ và có thể nước sẽ lên. Hồi chiều, con anh từ Sài Gòn cũng gọi báo tin thuỷ điện xả, dặn dò thu xếp đồ đạc chạy lũ. Tin được truyền khắp các nhóm Zalo của xã Hòa Thịnh và thôn Phú Hữu. Trong nhóm cộng đồng thôn, mọi người liên tục chia sẻ diễn biến thiên tai, nhưng không ai ngờ mọi chuyện chuyển biến xấu đến vậy.
Càng về khuya, tin nhắn cầu cứu trên các nhóm ngày càng nhiều:
"Ai tới giúp giùm chứ giờ không còn chỗ". "Tới giúp gia đình tôi, có... người, đang ở...".
Đứa cháu ở Sài Gòn gọi cho anh, khóc:
- "
Chú ơi, làm sao cứu giùm ba mẹ con chứ giờ ba mẹ con là ngồi trên mái nhà rồi. Hai ông bà bị tai biến nhẹ
"
-
"Để chú liên lạc"
, anh hứa. Nhưng anh không thể gọi được với ai. Mọi kết nối đều vô vọng.
Trong nhóm phòng chống thiên tai của xã, anh Thụy và các thành viên nhận được danh sách điện thoại từng cano cứu hộ và từng bộ phận. Nhưng khi cần nhất, đáp lại cuộc gọi là tiếng tút dài hoặc báo mất tín hiệu.
10h tối, sóng điện thoại chập chờn. Anh Thụy chỉ còn nghe được tiếng người gọi đến, nhưng gọi đi không được. Vài phút sau, cả sóng điện thoại và mạng 3G bị ngắt hoàn toàn.
"Không còn cách nào", anh kể.
Anh Nguyễn Văn Thuỵ, Trưởng ban Mặt trận Tổ quốc thôn Phú Hữu, kể lại đêm đỉnh lũ 19/11. Ảnh:
Đăng Nguyên
"Không thể tưởng tượng nước lên nhanh thế. Cứ 10 phút lên trên 11 phân. Kê đồ lên cao xong lại kê lên cao tiếp", anh nói. Anh và vợ phải leo lên gác mái.
11 giờ đêm, nước đã lên trên hai mét, bà con không thể di chuyển được nữa. Xung quanh chỉ còn tiếng nước.
"Chưa bao giờ bất lực đến thế. Trong thôn rất nhiều nhà cũ và thấp, tôi nghĩ không còn gì nữa", người cán bộ thôn lại khóc.
Anh ngồi trên gác với vợ và ba hàng xóm, thức suốt đêm nhìn chăm chăm vào mực nước trên tường nhà "xê xích ra sao".
Từ 9 đến 11 giờ đêm, nước dâng nhanh nhất, vào nhà là 2,1-2,2 mét. Sau 11 giờ, nước lên chậm lại nhưng vẫn dâng. Đỉnh điểm cao nhất là lúc 3 giờ sáng. Đến 4 giờ, mực nước chững lại không nhích lên tiếp, anh mới bớt lo.
"Nhưng là bớt ở gia đình mình thôi chứ bà con là không yên tâm được. Anh lo bà con nhiều người già, không còn gì để cứu hết được", anh nói.
Mực nước lũ ở hạ du dâng nhanh nhất lúc 9-11 giờ đêm 19/11, sau 5-6 tiếng thuỷ điện Sông Ba Hạ xả lũ kỷ lục. Diễn biến mực nước lũ ghi nhận theo lời kể người dân. Đồ hoạ:
Hoàng Khánh
Tối đó, ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch xã Hòa Thịnh, cũng dồn dập nhận tin báo cầu cứu. Trước đó, xã đã sơ tán 500 người dân đến nơi an toàn, nhưng dường như quá ít ỏi so với trận lũ này. Ông lập tức điều phối các thôn phát loa, vận động hơn 30.600 dân ở 17 thôn tới nhà cao để trú tránh.
1 giờ sáng 20/11, lũ về xã lên đến 5 m. Trời tối, mưa lớn, không điện, mất sóng điện thoại. Mọi đường dây liên lạc đều bị cắt đứt. Lực lượng gần 200 người gồm công an, quân sự, cán bộ địa phương túc trực canh lũ, nhưng lực bất tòng tâm. Chính quyền xã chỉ có vỏ lãi, không thể di chuyển trong nước xiết. Xã lại không có canô để tiếp cận cứu dân ngay trong đêm.
"Nước về khoảng 1-2 giờ sáng mà lên nhanh quá, bà con trở tay không kịp dù đã được báo trước, chính quyền địa phương lại không có phương tiện", ông Hoại nói.
Nhiều người dân nhà cấp 4 lên mái ngồi cầu cứu. Một số hộ tự chèo ghe đưa người qua các ngôi nhà cao tầng.
"Ở đây là vùng sâu, chỉ là dân hỗ trợ dân thôi, tự cứu mình thôi. Người ta có xuồng hoặc bơi ghe tự đi cứu nhau", ông Thụy nói.
Đến 4 giờ chiều 20/11, nước rút dần, các cano của công an, quân đội mới có thể chi viện cho xã nhưng chỉ có 10 chiếc, trong khi số người cần hỗ trợ rất lớn. Lực lượng cứu hộ chỉ có thể tiếp cận người mắc kẹt ở vùng gần đường lớn, chưa thể đến vùng sâu, trũng thấp trong các thôn.
Sống sót
Từ khoảng 7 giờ, thấy nước dâng rất nhanh, chị Trần Thị Ngọc Kim En (35 tuổi, thôn Mỹ Điền) liền vớ vội hai gói mì, rồi đưa hai con lần theo bức tường ngoài nhà, bắc thang trèo lên nóc nhà tắm cao 2,5 m. Chồng đi hái cà phê thuê ở vùng rẫy gần Buôn Mê Thuột, chỉ một mình chị xoay xở giữa trận lũ.
Sống tại nơi này từ lúc sinh ra, chị đã quen với việc nước tràn vào nhà qua mắt cá chân, rồi rút dần vào mùa mưa mỗi năm. Nhưng lần này, vừa sập tối, nước đã qua đầu gối.
Ngồi trên mái tôn được một lúc thì nước dâng đến chân. Ba mẹ con phải đứng ôm lấy bồn nước bằng nhựa. Càng về đêm, dòng lũ càng mạnh, sóng cuốn trôi cả bồn nước khiến họ chỉ còn cách bám víu vào khung sắt của bồn.
Nước tiếp tục lên đến ngực. Thấy người đàn ông nhà bên đang chèo ghe, ba mẹ con gào thét, nhờ đưa lên mái nhà cao 5 m.
Lên được mái ngói, họ ngồi ôm nhau, cầu nguyện. Cả người run lên vì rét. Những miếng ngói bám đầy rêu, rất trơn. Chị và hai con không dám nằm, sợ trượt xuống dưới. Có lúc thấy con ngả người thiếp mắt, chị phải đánh mạnh để chúng thức giấc. Chị mong trời sáng từng phút, hy vọng có người tới cứu.
Bình minh, chị vô vọng thấy xung quanh là biển nước. Nhiều hàng xóm cũng đang cố bám víu mái nhà. Mưa vẫn trắng trời.
Cầm cự qua nửa ngày đói khát, chị bóc gói mì bẻ làm đôi. Một phần đưa con trai lớn ăn sống. Đứa nhỏ bị sâu răng không nhai được nên chị bóp vụn, hứng nước mưa rồi đổ gói gia vị vào trộn lẫn cho con uống cầm hơi. Gói còn lại, chị để dành.
"Tôi chỉ cố gắng ôm hai con", chị kể.
Suốt ngày 21, mỗi khi nghe tiếng cano, vỏ lãi từ xa, chị lại ra sức kêu cứu, nhưng không được hồi đáp. Đến chiều, ba mẹ con bế tắc khi nước lại lên gần lút mái ngói. Họ phải ngồi giữa thanh ngang của đỉnh mái, hai chân hai bên ngâm trong nước. Chỉ chỉ sợ trời mưa, nước lên nữa, ba mẹ con không biết chạy đi đâu.
Khi gần kiệt sức, ngồi không còn vững, chị En thấy một chiếc vỏ lãi đến gần. Chị gắng dùng hết sức lực còn lại quơ tay:
"Cứu mẹ con tôi với, ở đằng này".
Khi ghe tới gần, chị nhận ra người hàng xóm cùng thôn - anh Trần Tấn Điện (30 tuổi).
Chị Trần Thị Ngọc Kim En (thôn Mỹ Điền, 35 tuổi) trong căn nhà đổ nát sau trận lũ dữ. Ảnh:
Đình Văn
Nghe tiếng kêu cứu liên hồi, nhưng anh Điện không thể xác định xuất phát từ đâu.
Anh vội tắt động cơ gắn chân vịt cho bớt ồn để tìm phương hướng. Khi đã định hình phía tiếng người, anh hướng vỏ lãi đến gần thì thấy ba mẹ con chị En. Ai cũng nhợt nhạt, kiệt sức.
"Ba mẹ con bình tĩnh", anh động viên khi cập vào mái nhà.
Từ chiều 19/11, anh liên tục nhận được tin nhắn, cuộc gọi cầu cứu của bạn bè có người thân mắc kẹt ở xã Hòa Thịnh. Kinh nghiệm gần một năm làm cảnh sát giao thông đường thuỷ ở Cần Thơ giúp anh quen lái vỏ lãi nên quyết định đi cứu người.
Những lúc tới gần tán cây cao, dây điện giữa hai trụ hạ thế, anh phải tắt máy, chèo bằng tay không để tránh hỏng chân vịt. Đêm tối, anh mang theo hai đèn pin, một chiếc bỏ vào hộc máy vỏ lãi dự phòng. Cứ như vậy, anh cứu được hơn chục người trong hai ngày.
Ghe dài hai mét, chỉ chở được một người. Anh xác định phương hướng, chọn nhà cao tầng gần nhất, cách đó khoảng 20 m, rồi lần lượt chở ba mẹ con tới trú.
"Khi ngồi trên sàn nhà có mái tôn của hàng xóm, ba mẹ con tôi như sống lại", chị nói.
Chị Trần Thị Ngọc Kim En ôm cảm ơn "ân nhân" Trần Tấn Điện sau lũ. Ảnh:
Đình Văn
Cách đó khoảng 10 km, anh Hần chơ vơ một mình trên nóc chuồng bò. Đây nước, kia nước.
"Cả đàn bò mất rồi, còn gì đâu. Càng kêu càng không thấy gì hết nên cũng không chờ người đến cứu nữa. Hai đêm một ngày, xác định là hết rồi", anh kể.
Sáng 21/11, anh mới thấy thỉnh thoảng có chiếc cano chạy qua. Anh đứng trên mái tôn, kêu cứu.
"Cứ cano chạy qua mình kêu, vẫy cái mũ nhựa công nhân. Không phải người trên cano không thấy người đang vẫy, nhưng họ vẫn đi qua", người đàn ông nhìn xuống nói. "Người ta không cứu thì thôi, mình chấp nhận".
Chiều 21, người quen ở gần trại bò đi qua. Chiếc ghe bằng tôn nhỏ xíu không thể đi hai người. Anh nhờ
"xuống coi ông bà nội sao".
Người thanh niên chèo ghe về nhà anh Hần. Nước trong nhà vẫn cao hơn một mét. Cậu phát hiện hai ông bà nằm dưới nước, nhưng cũng không thể kéo lên, đành quay lại báo tin dữ cho anh.
"Hai bác chết rồi. Kêu hai đứa nhỏ trong nhà cũng không được".
Lúc đấy, anh biết mất ông bà nội, còn lo hai đứa con không biết như nào.
"Không còn cảm xúc", anh nói.
Anh Hần chẳng sợ gì nữa, tụt xuống khỏi mái chuồng bò, nước còn trên một mét. Lúc đó, hơn một giờ chiều ngày 21, anh bất chấp tất cả, mò mẫm về nhà.
"Đi bằng cái động lực gì mình cũng không biết. Cứ lội thôi, lội rất là lâu".
Người trong thôn không liên lạc được hai ngày hai đêm nên đều nghĩ anh đã chết. Khi anh về gần nhà, có người hô to:
"Hần hả? Còn
sống hả?".
Đến nhà, anh cùng vài người đưa cha mẹ đang nằm dưới nước lên phản. Không có một bộ đồ khô mà mặc cho cha mẹ.
"Nhìn thấy ông bà, thiệt tình là chỉ có khóc chứ cũng không nói nổi", người con kể, "cứ đứng sững và chết trân như vậy, nhìn ba nhìn mẹ nằm cạnh nhau, ngâm nước tái nhợt rồi".
May mắn, hai con gái - Kiều Nhi 16 và Khả Như 6 tuổi - vẫn sống sót sau hơn 36 tiếng ngâm mình trong nước.
Thấy nước cứ cao lên mãi, Nhi lấy cái ghế thắp nhang bê lên giường rồi bỏ em vào chậu tắm, để lên trên mặt ghế. Chị đứng trên thang ghế, nước ngập đến cổ, tay giữ em. Hai đứa trẻ cứ thế cầm cự trong căn nhà nước dâng cao hơn 2/3 tường.
Có lúc, Như bảo "thả em ra". Nhi đáp "không thả được". Con bé đang học mẫu giáo nhắc lại mấy lần: "Chị ơi, em không muốn chết chìm".
Khi những hàng xóm tông cửa vào nhà chiều 21/11, nước trong nhà còn cao hơn một mét. Họ đi thẳng ghe vào nhà, đỡ hai đứa trẻ xuống ghe. Hai đứa đều trắng nhợt.
Mất mát
"Ngoại mất".
Vừa thấy tin nhắn của dì lúc 6h sáng ngày 21/11, Trần Ngọc Lam (22 tuổi) không nói nên lời. Hai dì cháu cùng ở Bình Dương, Lam làm việc trong một khu ăn uống, còn dì làm tại xưởng nhôm. Bà ngoại họ - bà Năm Cúc - đã 71 tuổi, đi phải chống gậy vì bị tai biến, sống một mình giữa cánh đồng rìa thôn Phú Hữu, xã Hòa Thịnh.
Anh Lam, cháu bà Năm, kể lại lúc về nhà tìm bà ngoại. Ảnh:
Đăng Nguyên
Suốt đêm trước đó, Lam thấp thỏm chờ tin nhà. Anh và dì họ gọi rất nhiều cuộc cho các số cứu hộ. Nhưng dù gọi bao nhiêu cuộc, đầu dây bên kia chỉ có tiếng tút tút kéo dài hoặc không có tín hiệu.
Cuộc gọi cuối cùng cho mẹ là sau 12 giờ đêm tối 19. Đứa em nói "nước ngập to", cậu chỉ kịp dặn "cưa mái rồi lên đó ngồi chờ cứu hộ".
"Nước lên tới nóc" -
Mẹ Lam nói được đúng một câu rồi im bặt. Pin hết.
Nhà chìm trong nước lũ, ở Bình Dương, cả đêm Lam không ngủ nổi. Gọi điện cho mấy người bà con cùng quê cũng không liên lạc được.
Sáng 21/1 nhận tin bà, Lam bỏ hết công việc, lập tức cùng dì về quê. Chuyến xe đi từ 2 giờ chiều ngày 21 đến 9 giờ sáng ngày 22 mới về đến thôn Mỹ Điền, xã Hòa Thịnh - nhà ba mẹ Lam.
"Tan tành hết", cậu thanh niên nhìn về phía ngôi nhà mình lớn lên.
Thành giường của bà Năm mắc trên tường khi lũ rút. Ảnh:
Gia đình cung cấp
Lam buông túi quần áo, lấy chiếc xe đạp - phương tiện duy nhất trong nhà - đạp một mạch hơn nửa tiếng qua gần 10 km sình lầy và đồ đạc ngổn ngang của người dân đến nhà ngoại.
Ngôi nhà ngói một gian và chái bếp chỉ hơn 20 m2 của bà Năm Cúc chỉ còn mấy bức tường và bộ bàn ghế xi măng ngoài sân. Nhà bà Năm có gác xép, nhưng lại không có đường lên. Người phụ nữ 71 tuổi "cầm miếng cơm ăn còn rung rinh" không thể leo lên được gác áp mái.
Gá xe đạp vào gốc cây, Lam bước vào căn nhà thân thuộc. Ngoại nằm trên tấm nệm xanh sũng nước, mặc bộ quần áo đen. Thân đã trương phình, khuôn mặt trắng xám vì ngâm nước hơn hai đêm.
"Cả xã đều ngập hết 100%, nhưng thôn đây chết nhiều nhất", anh Nguyễn Văn Thụy khóc nói. "Đa số là chết trong nhà, chìm vào nước hết".
Tới hơn 7 giờ sáng ngày 22, nước mới bắt đầu rút. Mỗi tiếng khoảng 10-15 cm. Đến 2-3 giờ chiều, lũ rút nhanh hơn, một tiếng xuống nửa mét. Chiều 23 nước mới ra hết khỏi nhà.
Sống ở đây 55 năm, anh Thụy nhớ, mọi năm nhà nào thấp thì nước vào cỡ một mét là cao, còn đa số không sao. Còn năm nay, ngập không sót một nhà nào, ít nhất phải hai mét, còn lại 3-4 mét. Nhiều nhà cấp 4 ngập lút mái.
"Bà con chết ở đây là do ban đêm, ra khỏi nhà thì nước cuốn, ở trong nhà thì không có chỗ thoát. Nước lên nhanh quá, không có đường nào. Người già trẻ em cũng không phá mái ngói ra được", anh nhìn lại.
Ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh chia sẻ ngoài việc thiếu phương tiện ứng cứu, vào đêm nước dâng cao, các hộ dân tại xã hầu hết chỉ có cụ già, phụ nữ, trẻ em khiến việc chạy lũ khó khăn. Nhiều thanh niên, đàn ông trong các hộ đi làm thuê, hái cà phê tại vùng lân cận nên thiếu người chạy lũ.
"So với đỉnh lũ lịch sử năm 1993 nước cao 1,5 m thì đợt này gấp hơn ba lần nên địa phương rất khó khăn để hỗ trợ người dân", ông Hoại nói.
Ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh, kể về những khó khăn trong cứu dân
Gia đình Lam đi kiếm thầy cúng liền mấy tiếng nhưng không có ai rảnh.
"Thầy cúng đi nhiều nơi không kịp", Lam kể. Chỉ trong hai ngày, xã có 25 người qua đời.
Gia đình đành nhờ người thân khâm liệm. Họ bọc bà trong túi nilon cho bớt mùi cho đến khi xin được một chiếc quan tài từ thiện.
5 giờ chiều, những tảng mây đen ầng ậc nước chực chờ ụp xuống cánh đồng. Đám tang hơn chục người lầm lũi lội nước, dò dẫm qua những mảnh ruộng dưới chân. Trên đầu, mưa vẫn trút xuống từng đợt kèm gió mạnh. Trong chiếc áo mưa mỏng, Lam ở giữa đoàn người, không ai nói với ai ngoài tiếng nước xì soạp.
6 giờ, họ đến nghĩa trang Phú Hữu, bố Lam và vài người đàn ông đào một cái hố, đặt chiếc quan tài xuống, lấp bùn lại. Xong xuôi, cả đoàn người lại lội hai cây số đường ruộng về nhà giữa trời tối. Những đợt mưa cuối cùng vẫn táp xuống ngôi làng.
Ngày hôm ấy, thôn Phú Hữu cùng lúc có 6 đám tang.
Xã Hoà Thịnh, Đăk Lăk tan hoang sau trận lũ lịch sử. Ảnh:
Thanh Tùng
Nội dung:
Hồng Phúc - Đình Văn
Ảnh:
Đăng Nguyên - Đình Văn - Thanh Tùng
Đồ hoạ:
Hoàng Khánh
Toàn thân anh Hần tê dại. Gió quất hạt mưa trên da, rát buốt. Nhìn biển nước mênh mông, đen mịt mùng, không thể liên lạc với ai, anh hình dung ở nhà, nước có thể gần chấm mái. Nghĩ đến cha mẹ già và hai đứa con nhỏ ở nhà, rồi người vợ mới trở dạ còn nằm bệnh viện cách đó 25 km, anh lo thắt ruột.
"Mình đoán là ông nội, bà nội cũng khó rồi", Hần trào nước mắt khi kể lại tình cảnh đêm 19/11 - khi lũ ở Đăk Lăk lên đỉnh.
Cha mẹ anh cùng hai đứa con - 16 và 6 tuổi - chỉ cách đó hơn một km, nhưng giờ lại quá xa. Trong 9 anh chị em, anh Hần là con út, và là người gần cha mẹ nhất. Mới năm trước, anh xây nhà sát vách căn nhà cấp bốn của ông bà để tiện chăm sóc. Nhưng lúc này, tay chỉ có chiếc điện thoại "cục gạch" không sóng, anh không thể ở bên cha mẹ, cũng không thể cầu cứu anh chị nào.
Từ sáng 19/11, Đăk Lăk bắt đầu mưa, lượng nước trút xuống cứ lớn dần. Anh Hần dọn cơm ra chiếc bàn đá tròn trước sân. Ông bà nội cùng ba bố con ăn sớm hơn mọi ngày. Anh tính ra trại cột bò cho chắc chắn. Chúng là tài sản đáng giá nhất của gia đình.
Bình thường cả đi và về chưa tới 15 phút, vậy mà thành chuyến đi hai đêm một ngày. Và bữa cơm chiều ấy, lại trở thành bữa chia ly.
Trong đợt mưa lũ đổ xuống Nam Trung Bộ từ 15 đến 21/11, Đăk Lăk là nơi thiệt hại nặng nhất với 63 người thiệt mạng, chiếm 70% cả nước. Riêng rốn lũ Hòa Thịnh bị
nhấn chìm
sâu 3-5 m, cướp đi sinh mạng 25 người.
Anh Hần cũng mất đi hai người thân trong dòng lũ ấy.
Anh Nguyễn Văn Hần (42 tuổi, thôn Phú Hữu, xã Hoà Thịnh) mất hai người thân đêm 19/11 do trận lũ lịch sử. Ảnh:
Đình Văn (trái), Đăng Nguyên
Không lối thoát
-
"Ba mẹ vô nhà đi, nay mưa lớn phải cẩn thận nghe"
, anh dặn dò khi dìu cha lên bậc thềm vào giường trong nhà. Ông bị khớp nên đi lại khó khăn.
- "Nhà mình hồi giờ nước vô hồi nào đâu mà sợ"
, ông cụ nói.
Năm 1993, Phú Yên (cũ) lũ lịch sử, anh Hần khi đó 11 tuổi. Các nhà khác ngập 1-2 mét, nhưng nhà anh trên nền đất cao nên nước chỉ lên khoảng một mét, được đánh dấu bằng vết lem trên lưng cột nhà.
Anh dặn hai con ở căn nhà sát bên "chị trông em", rồi trùm áo mưa, cuốc bộ trên con đường bê tông nhỏ ra trại bò.
Khoảng 6 giờ tối, nước tràn vào chuồng. Anh định che chắn để lũ bò khỏi chạy lung tung rồi về nhà ngay. Nhưng nước từ đâu ập tới, cứ 30 phút lại lên nửa mét.
7 giờ tối, điện phụt tắt. Cả xã đã mất điện. Tối bưng. Anh thử lội về nhà, nhưng nước chảy xiết, đường về có thể đã ngập sâu, chưa chắc đi được. Anh quyết định ở lại chờ.
10 giờ đêm, nước đã lên trên 1,5 mét. Mưa xối xả. Gió xé nát tươm những bụi chuối.
"Lúc đó, tôi vẫn nghĩ nhà mình cao. Bao năm qua nước rất ít vào nhà. Khi mình biết là lũ năm nay không như mọi năm thì nước đã quá đầu người", anh Hần kể.
Quyết định cắt đứt dây thừng cho bò chạy đi, anh leo lên mái tôn mỏng manh của chuồng bò. Mỗi con tầm 35 đến 40 triệu. Nhìn hàng chục con bò biến mất lần lượt trong dòng nước, anh chỉ biết xót.
Cách đó hơn một km, ở khu nhà anh, cứ hơn 20 phút, nước lũ lại băng qua một viên gạch men 30 phân trên tường nhà.
Từ 17h chiều hôm đó, hồ thuỷ điện Sông Ba Hạ - "lá chắn" phòng lũ cuối cùng trên lưu vực Sông Ba - xả lũ lịch sử 16.100 m3/s, kéo dài liên tục đến 19h mới giảm. Mất khoảng 5-6 tiếng, lũ truyền đến hạ du.
Vốn dĩ, xã Hòa Thịnh có Quốc lộ 19 như "tường chắn" ngăn cách với sông Đà Rằng (hạ lưu sông Ba), nhưng lũ lần này về quá lớn khiến đường hư hỏng như "đê vỡ", nước tràn vào xã. Cùng lúc, lượng mưa ở Hòa Thịnh cũng đạt đỉnh đêm 19/11. Nơi đây có địa hình lòng chảo thập trũng, lại có hệ thống thuỷ lợi dày đặc như sông Bánh Lái, thuỷ điện Đá Đen, hồ chứa nước Mỹ Lâm nên thường xuyên bị ngập.
Tổ hợp những yếu tố bất lợi khiến hơn 30.000 người dân chìm trong biển nước.
Xã Hoà Thịnh vốn được ngăn cách với sông Đà Rằng nhờ "tường chắn" Quốc lộ 29. Nhưng mưa lớn khiến bức tường này hư hỏng, nước tràn vào xã. Đồ hoạ:
Hoàng Khánh (trái), Quang Tuệ
Khoảng 9 giờ tối, thấy nước lên nhanh bất thường, ngập đến 1,5 m trong nhà, anh Nguyễn Văn Thuỵ, Trưởng ban Mặt trận Tổ quốc thôn Phú Hữu, bắt đầu lo. Mới hai tiếng trước, nước mới mấp mé ở sân.
Trước ngày 19/11, một số nhà dùng ứng dụng (app) của điện lực nhận được tin nhắn báo hồ thuỷ điện xả lũ và có thể nước sẽ lên. Hồi chiều, con anh từ Sài Gòn cũng gọi báo tin thuỷ điện xả, dặn dò thu xếp đồ đạc chạy lũ. Tin được truyền khắp các nhóm Zalo của xã Hòa Thịnh và thôn Phú Hữu. Trong nhóm cộng đồng thôn, mọi người liên tục chia sẻ diễn biến thiên tai, nhưng không ai ngờ mọi chuyện chuyển biến xấu đến vậy.
Càng về khuya, tin nhắn cầu cứu trên các nhóm ngày càng nhiều:
"Ai tới giúp giùm chứ giờ không còn chỗ". "Tới giúp gia đình tôi, có... người, đang ở...".
Đứa cháu ở Sài Gòn gọi cho anh, khóc:
- "
Chú ơi, làm sao cứu giùm ba mẹ con chứ giờ ba mẹ con là ngồi trên mái nhà rồi. Hai ông bà bị tai biến nhẹ
"
-
"Để chú liên lạc"
, anh hứa. Nhưng anh không thể gọi được với ai. Mọi kết nối đều vô vọng.
Trong nhóm phòng chống thiên tai của xã, anh Thụy và các thành viên nhận được danh sách điện thoại từng cano cứu hộ và từng bộ phận. Nhưng khi cần nhất, đáp lại cuộc gọi là tiếng tút dài hoặc báo mất tín hiệu.
10h tối, sóng điện thoại chập chờn. Anh Thụy chỉ còn nghe được tiếng người gọi đến, nhưng gọi đi không được. Vài phút sau, cả sóng điện thoại và mạng 3G bị ngắt hoàn toàn.
"Không còn cách nào", anh kể.
Anh Nguyễn Văn Thuỵ, Trưởng ban Mặt trận Tổ quốc thôn Phú Hữu, kể lại đêm đỉnh lũ 19/11. Ảnh:
Đăng Nguyên
"Không thể tưởng tượng nước lên nhanh thế. Cứ 10 phút lên trên 11 phân. Kê đồ lên cao xong lại kê lên cao tiếp", anh nói. Anh và vợ phải leo lên gác mái.
11 giờ đêm, nước đã lên trên hai mét, bà con không thể di chuyển được nữa. Xung quanh chỉ còn tiếng nước.
"Chưa bao giờ bất lực đến thế. Trong thôn rất nhiều nhà cũ và thấp, tôi nghĩ không còn gì nữa", người cán bộ thôn lại khóc.
Anh ngồi trên gác với vợ và ba hàng xóm, thức suốt đêm nhìn chăm chăm vào mực nước trên tường nhà "xê xích ra sao".
Từ 9 đến 11 giờ đêm, nước dâng nhanh nhất, vào nhà là 2,1-2,2 mét. Sau 11 giờ, nước lên chậm lại nhưng vẫn dâng. Đỉnh điểm cao nhất là lúc 3 giờ sáng. Đến 4 giờ, mực nước chững lại không nhích lên tiếp, anh mới bớt lo.
"Nhưng là bớt ở gia đình mình thôi chứ bà con là không yên tâm được. Anh lo bà con nhiều người già, không còn gì để cứu hết được", anh nói.
Mực nước lũ ở hạ du dâng nhanh nhất lúc 9-11 giờ đêm 19/11, sau 5-6 tiếng thuỷ điện Sông Ba Hạ xả lũ kỷ lục. Diễn biến mực nước lũ ghi nhận theo lời kể người dân. Đồ hoạ:
Hoàng Khánh
Tối đó, ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch xã Hòa Thịnh, cũng dồn dập nhận tin báo cầu cứu. Trước đó, xã đã sơ tán 500 người dân đến nơi an toàn, nhưng dường như quá ít ỏi so với trận lũ này. Ông lập tức điều phối các thôn phát loa, vận động hơn 30.600 dân ở 17 thôn tới nhà cao để trú tránh.
1 giờ sáng 20/11, lũ về xã lên đến 5 m. Trời tối, mưa lớn, không điện, mất sóng điện thoại. Mọi đường dây liên lạc đều bị cắt đứt. Lực lượng gần 200 người gồm công an, quân sự, cán bộ địa phương túc trực canh lũ, nhưng lực bất tòng tâm. Chính quyền xã chỉ có vỏ lãi, không thể di chuyển trong nước xiết. Xã lại không có canô để tiếp cận cứu dân ngay trong đêm.
"Nước về khoảng 1-2 giờ sáng mà lên nhanh quá, bà con trở tay không kịp dù đã được báo trước, chính quyền địa phương lại không có phương tiện", ông Hoại nói.
Nhiều người dân nhà cấp 4 lên mái ngồi cầu cứu. Một số hộ tự chèo ghe đưa người qua các ngôi nhà cao tầng.
"Ở đây là vùng sâu, chỉ là dân hỗ trợ dân thôi, tự cứu mình thôi. Người ta có xuồng hoặc bơi ghe tự đi cứu nhau", ông Thụy nói.
Đến 4 giờ chiều 20/11, nước rút dần, các cano của công an, quân đội mới có thể chi viện cho xã nhưng chỉ có 10 chiếc, trong khi số người cần hỗ trợ rất lớn. Lực lượng cứu hộ chỉ có thể tiếp cận người mắc kẹt ở vùng gần đường lớn, chưa thể đến vùng sâu, trũng thấp trong các thôn.
Sống sót
Từ khoảng 7 giờ, thấy nước dâng rất nhanh, chị Trần Thị Ngọc Kim En (35 tuổi, thôn Mỹ Điền) liền vớ vội hai gói mì, rồi đưa hai con lần theo bức tường ngoài nhà, bắc thang trèo lên nóc nhà tắm cao 2,5 m. Chồng đi hái cà phê thuê ở vùng rẫy gần Buôn Mê Thuột, chỉ một mình chị xoay xở giữa trận lũ.
Sống tại nơi này từ lúc sinh ra, chị đã quen với việc nước tràn vào nhà qua mắt cá chân, rồi rút dần vào mùa mưa mỗi năm. Nhưng lần này, vừa sập tối, nước đã qua đầu gối.
Ngồi trên mái tôn được một lúc thì nước dâng đến chân. Ba mẹ con phải đứng ôm lấy bồn nước bằng nhựa. Càng về đêm, dòng lũ càng mạnh, sóng cuốn trôi cả bồn nước khiến họ chỉ còn cách bám víu vào khung sắt của bồn.
Nước tiếp tục lên đến ngực. Thấy người đàn ông nhà bên đang chèo ghe, ba mẹ con gào thét, nhờ đưa lên mái nhà cao 5 m.
Lên được mái ngói, họ ngồi ôm nhau, cầu nguyện. Cả người run lên vì rét. Những miếng ngói bám đầy rêu, rất trơn. Chị và hai con không dám nằm, sợ trượt xuống dưới. Có lúc thấy con ngả người thiếp mắt, chị phải đánh mạnh để chúng thức giấc. Chị mong trời sáng từng phút, hy vọng có người tới cứu.
Bình minh, chị vô vọng thấy xung quanh là biển nước. Nhiều hàng xóm cũng đang cố bám víu mái nhà. Mưa vẫn trắng trời.
Cầm cự qua nửa ngày đói khát, chị bóc gói mì bẻ làm đôi. Một phần đưa con trai lớn ăn sống. Đứa nhỏ bị sâu răng không nhai được nên chị bóp vụn, hứng nước mưa rồi đổ gói gia vị vào trộn lẫn cho con uống cầm hơi. Gói còn lại, chị để dành.
"Tôi chỉ cố gắng ôm hai con", chị kể.
Suốt ngày 21, mỗi khi nghe tiếng cano, vỏ lãi từ xa, chị lại ra sức kêu cứu, nhưng không được hồi đáp. Đến chiều, ba mẹ con bế tắc khi nước lại lên gần lút mái ngói. Họ phải ngồi giữa thanh ngang của đỉnh mái, hai chân hai bên ngâm trong nước. Chỉ chỉ sợ trời mưa, nước lên nữa, ba mẹ con không biết chạy đi đâu.
Khi gần kiệt sức, ngồi không còn vững, chị En thấy một chiếc vỏ lãi đến gần. Chị gắng dùng hết sức lực còn lại quơ tay:
"Cứu mẹ con tôi với, ở đằng này".
Khi ghe tới gần, chị nhận ra người hàng xóm cùng thôn - anh Trần Tấn Điện (30 tuổi).
Chị Trần Thị Ngọc Kim En (thôn Mỹ Điền, 35 tuổi) trong căn nhà đổ nát sau trận lũ dữ. Ảnh:
Đình Văn
Nghe tiếng kêu cứu liên hồi, nhưng anh Điện không thể xác định xuất phát từ đâu.
Anh vội tắt động cơ gắn chân vịt cho bớt ồn để tìm phương hướng. Khi đã định hình phía tiếng người, anh hướng vỏ lãi đến gần thì thấy ba mẹ con chị En. Ai cũng nhợt nhạt, kiệt sức.
"Ba mẹ con bình tĩnh", anh động viên khi cập vào mái nhà.
Từ chiều 19/11, anh liên tục nhận được tin nhắn, cuộc gọi cầu cứu của bạn bè có người thân mắc kẹt ở xã Hòa Thịnh. Kinh nghiệm gần một năm làm cảnh sát giao thông đường thuỷ ở Cần Thơ giúp anh quen lái vỏ lãi nên quyết định đi cứu người.
Những lúc tới gần tán cây cao, dây điện giữa hai trụ hạ thế, anh phải tắt máy, chèo bằng tay không để tránh hỏng chân vịt. Đêm tối, anh mang theo hai đèn pin, một chiếc bỏ vào hộc máy vỏ lãi dự phòng. Cứ như vậy, anh cứu được hơn chục người trong hai ngày.
Ghe dài hai mét, chỉ chở được một người. Anh xác định phương hướng, chọn nhà cao tầng gần nhất, cách đó khoảng 20 m, rồi lần lượt chở ba mẹ con tới trú.
"Khi ngồi trên sàn nhà có mái tôn của hàng xóm, ba mẹ con tôi như sống lại", chị nói.
Chị Trần Thị Ngọc Kim En ôm cảm ơn "ân nhân" Trần Tấn Điện sau lũ. Ảnh:
Đình Văn
Cách đó khoảng 10 km, anh Hần chơ vơ một mình trên nóc chuồng bò. Đây nước, kia nước.
"Cả đàn bò mất rồi, còn gì đâu. Càng kêu càng không thấy gì hết nên cũng không chờ người đến cứu nữa. Hai đêm một ngày, xác định là hết rồi", anh kể.
Sáng 21/11, anh mới thấy thỉnh thoảng có chiếc cano chạy qua. Anh đứng trên mái tôn, kêu cứu.
"Cứ cano chạy qua mình kêu, vẫy cái mũ nhựa công nhân. Không phải người trên cano không thấy người đang vẫy, nhưng họ vẫn đi qua", người đàn ông nhìn xuống nói. "Người ta không cứu thì thôi, mình chấp nhận".
Chiều 21, người quen ở gần trại bò đi qua. Chiếc ghe bằng tôn nhỏ xíu không thể đi hai người. Anh nhờ
"xuống coi ông bà nội sao".
Người thanh niên chèo ghe về nhà anh Hần. Nước trong nhà vẫn cao hơn một mét. Cậu phát hiện hai ông bà nằm dưới nước, nhưng cũng không thể kéo lên, đành quay lại báo tin dữ cho anh.
"Hai bác chết rồi. Kêu hai đứa nhỏ trong nhà cũng không được".
Lúc đấy, anh biết mất ông bà nội, còn lo hai đứa con không biết như nào.
"Không còn cảm xúc", anh nói.
Anh Hần chẳng sợ gì nữa, tụt xuống khỏi mái chuồng bò, nước còn trên một mét. Lúc đó, hơn một giờ chiều ngày 21, anh bất chấp tất cả, mò mẫm về nhà.
"Đi bằng cái động lực gì mình cũng không biết. Cứ lội thôi, lội rất là lâu".
Người trong thôn không liên lạc được hai ngày hai đêm nên đều nghĩ anh đã chết. Khi anh về gần nhà, có người hô to:
"Hần hả? Còn
sống hả?".
Đến nhà, anh cùng vài người đưa cha mẹ đang nằm dưới nước lên phản. Không có một bộ đồ khô mà mặc cho cha mẹ.
"Nhìn thấy ông bà, thiệt tình là chỉ có khóc chứ cũng không nói nổi", người con kể, "cứ đứng sững và chết trân như vậy, nhìn ba nhìn mẹ nằm cạnh nhau, ngâm nước tái nhợt rồi".
May mắn, hai con gái - Kiều Nhi 16 và Khả Như 6 tuổi - vẫn sống sót sau hơn 36 tiếng ngâm mình trong nước.
Thấy nước cứ cao lên mãi, Nhi lấy cái ghế thắp nhang bê lên giường rồi bỏ em vào chậu tắm, để lên trên mặt ghế. Chị đứng trên thang ghế, nước ngập đến cổ, tay giữ em. Hai đứa trẻ cứ thế cầm cự trong căn nhà nước dâng cao hơn 2/3 tường.
Có lúc, Như bảo "thả em ra". Nhi đáp "không thả được". Con bé đang học mẫu giáo nhắc lại mấy lần: "Chị ơi, em không muốn chết chìm".
Khi những hàng xóm tông cửa vào nhà chiều 21/11, nước trong nhà còn cao hơn một mét. Họ đi thẳng ghe vào nhà, đỡ hai đứa trẻ xuống ghe. Hai đứa đều trắng nhợt.
Mất mát
"Ngoại mất".
Vừa thấy tin nhắn của dì lúc 6h sáng ngày 21/11, Trần Ngọc Lam (22 tuổi) không nói nên lời. Hai dì cháu cùng ở Bình Dương, Lam làm việc trong một khu ăn uống, còn dì làm tại xưởng nhôm. Bà ngoại họ - bà Năm Cúc - đã 71 tuổi, đi phải chống gậy vì bị tai biến, sống một mình giữa cánh đồng rìa thôn Phú Hữu, xã Hòa Thịnh.
Anh Lam, cháu bà Năm, kể lại lúc về nhà tìm bà ngoại. Ảnh:
Đăng Nguyên
Suốt đêm trước đó, Lam thấp thỏm chờ tin nhà. Anh và dì họ gọi rất nhiều cuộc cho các số cứu hộ. Nhưng dù gọi bao nhiêu cuộc, đầu dây bên kia chỉ có tiếng tút tút kéo dài hoặc không có tín hiệu.
Cuộc gọi cuối cùng cho mẹ là sau 12 giờ đêm tối 19. Đứa em nói "nước ngập to", cậu chỉ kịp dặn "cưa mái rồi lên đó ngồi chờ cứu hộ".
"Nước lên tới nóc" -
Mẹ Lam nói được đúng một câu rồi im bặt. Pin hết.
Nhà chìm trong nước lũ, ở Bình Dương, cả đêm Lam không ngủ nổi. Gọi điện cho mấy người bà con cùng quê cũng không liên lạc được.
Sáng 21/1 nhận tin bà, Lam bỏ hết công việc, lập tức cùng dì về quê. Chuyến xe đi từ 2 giờ chiều ngày 21 đến 9 giờ sáng ngày 22 mới về đến thôn Mỹ Điền, xã Hòa Thịnh - nhà ba mẹ Lam.
"Tan tành hết", cậu thanh niên nhìn về phía ngôi nhà mình lớn lên.
Thành giường của bà Năm mắc trên tường khi lũ rút. Ảnh:
Gia đình cung cấp
Lam buông túi quần áo, lấy chiếc xe đạp - phương tiện duy nhất trong nhà - đạp một mạch hơn nửa tiếng qua gần 10 km sình lầy và đồ đạc ngổn ngang của người dân đến nhà ngoại.
Ngôi nhà ngói một gian và chái bếp chỉ hơn 20 m2 của bà Năm Cúc chỉ còn mấy bức tường và bộ bàn ghế xi măng ngoài sân. Nhà bà Năm có gác xép, nhưng lại không có đường lên. Người phụ nữ 71 tuổi "cầm miếng cơm ăn còn rung rinh" không thể leo lên được gác áp mái.
Gá xe đạp vào gốc cây, Lam bước vào căn nhà thân thuộc. Ngoại nằm trên tấm nệm xanh sũng nước, mặc bộ quần áo đen. Thân đã trương phình, khuôn mặt trắng xám vì ngâm nước hơn hai đêm.
"Cả xã đều ngập hết 100%, nhưng thôn đây chết nhiều nhất", anh Nguyễn Văn Thụy khóc nói. "Đa số là chết trong nhà, chìm vào nước hết".
Tới hơn 7 giờ sáng ngày 22, nước mới bắt đầu rút. Mỗi tiếng khoảng 10-15 cm. Đến 2-3 giờ chiều, lũ rút nhanh hơn, một tiếng xuống nửa mét. Chiều 23 nước mới ra hết khỏi nhà.
Sống ở đây 55 năm, anh Thụy nhớ, mọi năm nhà nào thấp thì nước vào cỡ một mét là cao, còn đa số không sao. Còn năm nay, ngập không sót một nhà nào, ít nhất phải hai mét, còn lại 3-4 mét. Nhiều nhà cấp 4 ngập lút mái.
"Bà con chết ở đây là do ban đêm, ra khỏi nhà thì nước cuốn, ở trong nhà thì không có chỗ thoát. Nước lên nhanh quá, không có đường nào. Người già trẻ em cũng không phá mái ngói ra được", anh nhìn lại.
Ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh chia sẻ ngoài việc thiếu phương tiện ứng cứu, vào đêm nước dâng cao, các hộ dân tại xã hầu hết chỉ có cụ già, phụ nữ, trẻ em khiến việc chạy lũ khó khăn. Nhiều thanh niên, đàn ông trong các hộ đi làm thuê, hái cà phê tại vùng lân cận nên thiếu người chạy lũ.
"So với đỉnh lũ lịch sử năm 1993 nước cao 1,5 m thì đợt này gấp hơn ba lần nên địa phương rất khó khăn để hỗ trợ người dân", ông Hoại nói.
Ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh, kể về những khó khăn trong cứu dân
Gia đình Lam đi kiếm thầy cúng liền mấy tiếng nhưng không có ai rảnh.
"Thầy cúng đi nhiều nơi không kịp", Lam kể. Chỉ trong hai ngày, xã có 25 người qua đời.
Gia đình đành nhờ người thân khâm liệm. Họ bọc bà trong túi nilon cho bớt mùi cho đến khi xin được một chiếc quan tài từ thiện.
5 giờ chiều, những tảng mây đen ầng ậc nước chực chờ ụp xuống cánh đồng. Đám tang hơn chục người lầm lũi lội nước, dò dẫm qua những mảnh ruộng dưới chân. Trên đầu, mưa vẫn trút xuống từng đợt kèm gió mạnh. Trong chiếc áo mưa mỏng, Lam ở giữa đoàn người, không ai nói với ai ngoài tiếng nước xì soạp.
6 giờ, họ đến nghĩa trang Phú Hữu, bố Lam và vài người đàn ông đào một cái hố, đặt chiếc quan tài xuống, lấp bùn lại. Xong xuôi, cả đoàn người lại lội hai cây số đường ruộng về nhà giữa trời tối. Những đợt mưa cuối cùng vẫn táp xuống ngôi làng.
Ngày hôm ấy, thôn Phú Hữu cùng lúc có 6 đám tang.
Xã Hoà Thịnh, Đăk Lăk tan hoang sau trận lũ lịch sử. Ảnh:
Thanh Tùng
Nội dung:
Hồng Phúc - Đình Văn
Ảnh:
Đăng Nguyên - Đình Văn - Thanh Tùng
Đồ hoạ:
Hoàng Khánh
