Bỗng nhiên tiểu nhiều, xuất hiện gai đen vùng cổ gáy, thiếu niên 17 tuổi tự thử đường máu mao mạch thấy tăng cao, đi khám bác sĩ phát hiện mắc tiểu đường tuýp 2.
Ngày 31/10, đại diện Bệnh viện Đa khoa Medlatec cho biết kết quả khám thấy bệnh nhi có tình trạng thừa cân, BMI 25,7 (với người châu Á, BMI <23 là mức trung bình), gai đen vùng cổ gáy. Đây là tình trạng da sẫm màu và dày lên, cảm giác sần sùi và có thể mịn như nhung ở các nếp gấp cổ, nách, bẹn. Tình trạng này thường liên quan đến béo phì hoặc kháng insulin.
Kết quả xét nghiệm ghi nhận các chỉ số đường huyết như glucose, insulin tăng cao, trong đó glucose huyết tương lúc đói tăng, HbA1c (mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng) tăng cao lên tới 10.6% (chỉ số bình thường <5.7%).
Bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo đường type 2. Bác sĩ hướng dẫn chế độ ăn và tập luyện để giảm cân, giảm đề kháng insulin, kiểm soát đường máu bằng thuốc, tự theo dõi đường máu mao mạch tại nhà và tái khám định kỳ hàng tháng.
Trong nhiều thập kỷ, đái tháo đường type 2 được coi là bệnh lý của người lớn tuổi. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc ở trẻ em và thanh thiếu niên đang gia tăng nhanh, một số trường hợp được ghi nhận ở lứa tuổi 14-15. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc đái tháo đường tăng gấp đôi chỉ trong khoảng 10 năm. Thống kê năm 2012 cho thấy, tỷ lệ mắc là hơn 4%, đến năm 2020 tăng lên gần 7,3%, theo đại diện bệnh viện. Năm 2024, khoảng 7 triệu người Việt đang mắc bệnh, trong đó hơn 55% bệnh nhân đã có biến chứng (34% biến chứng về tim mạch; 39,5% biến chứng về mắt và thần kinh; 24% biến chứng về thận).
Bác sĩ Dương Thị Phương Thúy, Phó Giám đốc chuyên môn phòng khám Đa khoa Medlatec Vĩnh Phúc, nhận định: "Ca bệnh trên cảnh báo về bệnh đái tháo đường ngày càng trẻ hóa, len lỏi vào lứa tuổi học đường".
Đái tháo đường type 2 ở người trẻ không hoàn toàn giống như ở người lớn, thường đặc trưng bởi sự kết hợp của kháng insulin nặng hơn, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì do tác động của hormone tăng trưởng và hormone giới tính. Bên cạnh đó là rối loạn chức năng tế bào beta tụy tiến triển nhanh. Tế bào beta của người trẻ thường có khả năng bù trừ kém hiệu quả hơn trước tình trạng kháng insulin kéo dài, dẫn đến suy giảm nhanh chóng chức năng tiết insulin.
Một số nguyên nhân khác như lối sống thiếu khoa học, dùng nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến, người trẻ lười vận động, tỷ lệ béo phì tăng cũng tạo điều kiện cho đái tháo đường type 2 phát triển. Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn đáng kể ở một số nhóm dân tộc thiểu số và những người có tiền sử gia đình mạnh mẽ.
Việc chẩn đoán đái tháo đường type 2 ở người trẻ thường bị trì hoãn do triệu chứng lâm sàng không rõ ràng. Hậu quả là nguy cơ xuất hiện các biến chứng sớm và nghiêm trọng hơn so với người lớn tuổi, bao gồm mù lòa, suy thận, thậm chí cắt cụt chi; Tăng nguy cơ tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim.
Các bậc cha mẹ nên cho con đi khám tầm soát
đái tháo đường
nếu trẻ thừa cân, béo phì, tiền sử cân nặng lúc sinh trên 4 kg, chế độ ăn nhiều đồ ngọt, thức ăn nhanh hoặc lối sống ít hoạt động thể chất. Tần suất tầm soát định kỳ có thể lặp lại mỗi 3 năm nếu kết quả tầm soát ban đầu là bình thường. Nếu bệnh nhân phát triển các yếu tố nguy cơ mới (tăng cân đáng kể) hoặc xuất hiện triệu chứng lâm sàng, có thể tầm soát sớm hơn.
Thúy Quỳnh
Kết quả xét nghiệm ghi nhận các chỉ số đường huyết như glucose, insulin tăng cao, trong đó glucose huyết tương lúc đói tăng, HbA1c (mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng) tăng cao lên tới 10.6% (chỉ số bình thường <5.7%).
Bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo đường type 2. Bác sĩ hướng dẫn chế độ ăn và tập luyện để giảm cân, giảm đề kháng insulin, kiểm soát đường máu bằng thuốc, tự theo dõi đường máu mao mạch tại nhà và tái khám định kỳ hàng tháng.
Trong nhiều thập kỷ, đái tháo đường type 2 được coi là bệnh lý của người lớn tuổi. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc ở trẻ em và thanh thiếu niên đang gia tăng nhanh, một số trường hợp được ghi nhận ở lứa tuổi 14-15. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc đái tháo đường tăng gấp đôi chỉ trong khoảng 10 năm. Thống kê năm 2012 cho thấy, tỷ lệ mắc là hơn 4%, đến năm 2020 tăng lên gần 7,3%, theo đại diện bệnh viện. Năm 2024, khoảng 7 triệu người Việt đang mắc bệnh, trong đó hơn 55% bệnh nhân đã có biến chứng (34% biến chứng về tim mạch; 39,5% biến chứng về mắt và thần kinh; 24% biến chứng về thận).
Bác sĩ Dương Thị Phương Thúy, Phó Giám đốc chuyên môn phòng khám Đa khoa Medlatec Vĩnh Phúc, nhận định: "Ca bệnh trên cảnh báo về bệnh đái tháo đường ngày càng trẻ hóa, len lỏi vào lứa tuổi học đường".
Đái tháo đường type 2 ở người trẻ không hoàn toàn giống như ở người lớn, thường đặc trưng bởi sự kết hợp của kháng insulin nặng hơn, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì do tác động của hormone tăng trưởng và hormone giới tính. Bên cạnh đó là rối loạn chức năng tế bào beta tụy tiến triển nhanh. Tế bào beta của người trẻ thường có khả năng bù trừ kém hiệu quả hơn trước tình trạng kháng insulin kéo dài, dẫn đến suy giảm nhanh chóng chức năng tiết insulin.
Một số nguyên nhân khác như lối sống thiếu khoa học, dùng nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến, người trẻ lười vận động, tỷ lệ béo phì tăng cũng tạo điều kiện cho đái tháo đường type 2 phát triển. Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn đáng kể ở một số nhóm dân tộc thiểu số và những người có tiền sử gia đình mạnh mẽ.
Việc chẩn đoán đái tháo đường type 2 ở người trẻ thường bị trì hoãn do triệu chứng lâm sàng không rõ ràng. Hậu quả là nguy cơ xuất hiện các biến chứng sớm và nghiêm trọng hơn so với người lớn tuổi, bao gồm mù lòa, suy thận, thậm chí cắt cụt chi; Tăng nguy cơ tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim.
Các bậc cha mẹ nên cho con đi khám tầm soát
đái tháo đường
nếu trẻ thừa cân, béo phì, tiền sử cân nặng lúc sinh trên 4 kg, chế độ ăn nhiều đồ ngọt, thức ăn nhanh hoặc lối sống ít hoạt động thể chất. Tần suất tầm soát định kỳ có thể lặp lại mỗi 3 năm nếu kết quả tầm soát ban đầu là bình thường. Nếu bệnh nhân phát triển các yếu tố nguy cơ mới (tăng cân đáng kể) hoặc xuất hiện triệu chứng lâm sàng, có thể tầm soát sớm hơn.
Thúy Quỳnh
