Lý do Tomahawk khó giúp Ukraine xoay chuyển cục diện chiến sự

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 12/10 cho biết ông đã thảo luận với người đồng cấp Volodymyr Zelensky về khả năng cung cấp cho Ukraine nhiều loại vũ khí, trong đó có tên lửa hành trình Tomahawk. Ông Trump tuyên bố Washington sẽ không chuyển trực tiếp Tomahawk cho Kiev, nhưng đề cập phương án bán tên lửa cho NATO để liên minh viện trợ Ukraine. Một quan chức Ukraine sau đó cho biết nước này tin rằng Tổng thống Trump "đang tiến gần hơn bao giờ hết đến việc cung cấp Tomahawk, song chưa đưa ra quyết định". Tên lửa Tomahawk rời bệ mặt đất trong thử nghiệm tại bang California, Mỹ, tháng 8/2019. Ảnh: BQP Mỹ Một số quan chức Ukraine và chuyên gia phương Tây bày tỏ lạc quan về tình hình chiến trường trong tương lai khi Kiev sở hữu Tomahawk. Họ đánh giá loại tên lửa này có thể bổ sung năng lực tấn công tầm xa cho Ukraine, bên cạnh máy bay không người lái (UAV) tự sát và tên lửa hành trình nội địa, cho phép tiến hành các đòn tập kích phức tạp với hiệu quả cao hơn. William Freer, chuyên gia thuộc tổ chức tư vấn Hội đồng Địa chiến lược có trụ sở tại Anh, đánh giá Tomahawk "sẽ mang lại lợi thế rất lớn cho nỗ lực của Ukraine nhằm tập kích mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga". Cựu tùy viên quốc phòng Anh tại Nga và Ukraine John Foreman có chung nhận định, cho rằng Tomahawk sẽ là "sự bổ sung tuyệt vời" cho kho tên lửa Ukraine. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khác và cả quan chức Ukraine tỏ ra thận trọng hơn. Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Ukraine Oleksandr Merezhko cho rằng Tomahawk là vũ khí cực kỳ quan trọng mà nước này đang cần, song khẳng định không có loại vũ khí đơn lẻ nào đủ sức thay đổi cục diện chiến trường. Giới chuyên gia ước tính Mỹ đã sản xuất tổng cộng hơn 9.000 tên lửa Tomahawk và hiện duy trì kho dự trữ 4.150 quả. Tuy nhiên, Mỹ chỉ có thể cung cấp lượng nhỏ trong số này cho Ukraine, do cần phân bổ cho lực lượng sẵn sàng chiến đấu ở những khu vực như Trung Đông và Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cũng như bảo đảm nguồn cung khi xung đột bùng phát. Tên lửa Tomahawk Block IV trong cuộc thử nghiệm năm 2002. Ảnh: US Navy Quân đội Mỹ những năm qua không mua thêm nhiều tên lửa Tomahawk, trong khi đã khai hỏa số lượng đáng kể. Lực lượng Mỹ đã phóng hơn 120 tên lửa Tomahawk trong số 200 quả được đặt hàng từ năm 2022. Lầu Năm Góc cũng chỉ đề xuất mua thêm 57 quả đạn Tomahawk cho năm tài khóa 2026. Mỗi quả đạn Tomahawk có giá khoảng 1,5-2 triệu USD tùy phiên bản. Giá thành tương đối cao và nhu cầu sử dụng của chính quân đội Mỹ khiến giới chuyên gia nhận định số lượng Tomahawk được chuyển cho Ukraine sẽ rất hạn chế, không đủ để duy trì những cuộc tấn công quy mô lớn để áp đảo lưới phòng không Nga. Stacie Pettyjohn, giám đốc chương trình nghiên cứu quốc phòng tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS), nhận định Washington chỉ có thể chuyển 20-50 tên lửa Tomahawk cho Kiev. "Điều này sẽ không làm thay đổi đáng kể cục diện chiến trường", bà nêu quan điểm. Một quan chức Mỹ và ba nguồn tin giấu tên đánh giá ý tưởng chuyển Tomahawk cho Ukraine là không khả thi, do số tên lửa hiện tại đã được giao cho hải quân Mỹ và sử dụng cho mục đích khác. Ngay cả khi Mỹ chuyển giao hàng chục tên lửa Tomahawk cho Ukraine, chưa rõ liệu chúng có đạt được hiệu quả như mong muốn hay không. Năng lực phòng thủ Nga hoàn toàn khác với những quốc gia từng bị Mỹ tập kích bằng tên lửa Tomahawk. Ngoài mạng lưới cảnh giới và những tổ hợp phòng không uy lực, quân đội Nga đã đúc rút nhiều kinh nghiệm và áp dụng hàng loạt cải tiến sau hơn 3 năm chiến sự, cho phép họ đánh chặn nhiều vũ khí hiện đại của phương Tây như tên lửa hành trình Storm Shadow/SCALP-EG. Mục tiêu tiềm năng của tên lửa Tomahawk nếu được chuyển cho Ukraine. Đồ họa: KI Tổng thống Putin hồi đầu tháng tuyên bố Washington chuyển Tomahawk hay tên lửa tương tự cho Kiev là "giai đoạn leo thang mới", do quân đội Ukraine không thể vận hành vũ khí tinh vi như vậy nếu thiếu sự can thiệp trực tiếp của binh sĩ Mỹ. Ông Putin cũng khẳng định Nga sẽ tăng cường hệ thống phòng không nếu Mỹ chuyển Tomahawk cho Ukraine. Marina Miron, nhà phân tích tại Đại học Hoàng gia London, chỉ ra rằng các vụ tập kích bằng UAV tự sát nhằm vào hạ tầng năng lượng Nga cho thấy vẫn còn những lỗ hổng phòng thủ để Ukraine khai thác và tận dụng tối đa khi sở hữu tên lửa Tomahawk. "Tên lửa Tomahawk chắc chắn sẽ gây tổn hại cho Nga, nhưng thiệt hại sẽ là khá hạn chế. Liệu nó có buộc Nga rút khỏi Ukraine hay chấm dứt chiến sự không? Tôi nghi ngờ điều này", bà nói. Nguyễn Tiến (Theo AFP, AP, FT )